Bulgaarse en Nederlandse volksborduurkunst

Geplaatst op 23-01-2025  -  Categorie: Algemeen openbaar

Bulgaarse en Nederlandse volksborduurkunst

gezien door de ogen van Nina Sirakova

De Bulgaarse Nina Sirakova woont en werkt al jaren in Nederland, maar verblijft vaak in haar geboorteland Bulgarije. Ze volgt de ontwikkelingen in het culturele leven daar en maakt de Nederlandse cultuur in Bulgarije bekender door haar literaire vertalingen en lezingen. Met drie exposities heeft zij de Bulgaarse en Nederlandse volksborduurkunst onder de aandacht gebracht in Bulgarije èn in Nederland. Midden 2023 was er een tentoonstelling in Stara Zagora in Bulgarije en in 2024 jaar in Rotterdam en in Sofia.

Nina vertelt: “Het idee voor deze tentoonstellingen was al oud. Voor mijn colleges Bulgarijekunde aan de studenten slavistiek in Leiden en in mijn lezingen ging ik vaak op zoek naar overeenkomsten tussen beide landen. Ik zocht uitingen van volkskunst die nog steeds bestaan. Zo kwam ik bij het maken van de Nederlandse merklappen.”
De tentoonstellingen lieten zien wat de overeenkomsten en de verschillen in deze borduurkunst in beide landen zijn. Nina ontdekte, dat de levensboom als het oudste motief, en bloemen- en dierenmotieven in beide landen voorkomen.

foto-3-klein 2Door Nina geborduurde levensboom

Geïnspireerd door hetgeen ze gelezen had ging Nina zelf aan het werk. Ze maakte twee wandkleden ‘Mijn Bulgarije’ en ‘Mijn Nederland’, in de kleuren van ieders nationale vlag: de Bulgaarse in wit, groen, rood en de Nederlandse in rood, wit, blauw. Hier en daar zien we in de Nederlandse compositie oranje, de kleur van de koninklijke familie. Op deze twee grote merklappen zien we de levensbomen van de beide volkeren die hun lange geschiedenis symboliseren. Verder staat er vrij veel op van datgene wat in de beide landen voor haar belangrijk is, hieronder ook de hoofdsteden Sofia en Amsterdam, haar geboortestad Stara Zagora en Leiden, de stad waar ze woont.

 

 

 

foto-2-klein 2 foto-1-klein 3

Nina: “Ik maak wandkleden van vrij grote afmetingen met kruissteek, meestal op jute. Ik neem een motief uit de voorbeelden in Nederlandse en Bulgaarse boeken, vergroot de figuur en borduur daaromheen een eenvoudige omlijsting. De kleuren en de kleurcombinaties bepaal ik volgens mijn smaak en met het oog op het onderwerp.”
Opmerkelijk vond Nina de verschillende reacties in beide landen op de tentoongestelde werkstukken. In Nederland is de eerste reactie op mijn borduurwerk vaak: ‘Wat een werk!’ In Bulgarije zegt men altijd: ‘Wat mooi!’

Van moeder op dochter
Als klein meisje keek Nina vaak naar de geborduurde blouses van haar moeder Desjka. Zij had een mooie geborduurde jurk, die zij soms droeg op feestdagen. Van haar en haar grootmoeder Kalinka heeft ze leren borduren. Op de traditionele Bulgaarse composities werd niet vermeld wie de maaksters waren. Een plaats (stad, dorp of streek) had vaste motieven, maar de composities waren steeds anders. Ook de kleuren waren niet altijd dezelfde. Nu het borduren van versieringen op kleding en andere voorwerpen voor verkoop ook een ambacht geworden is, wordt de naam van de auteur wel vermeld, maar nooit op het borduursel zelf. Ook niet als zij of hij een kunstenaar is.

Volkskunstcollectie

Nina vertelt over de volkskunst van haar geboorteland: “Toen ik in Nederland kwam, bijna vijftig jaar geleden, merkte ik dat men hier weinig over Bulgarije weet. Mijn moeder en ik begonnen een collectie Bulgaars borduurwerk op te bouwen, hoofdzakelijk kleding. Ik had al tafelkleden, kussens, zakdoekjes, allerlei kleedjes en andere voorwerpen van haar gekregen en naar Nederland meegenomen. Ze zijn ook in mijn interieur thuis de voornaamste versiering. Het doel van het samenstellen van de collectie was het exposeren en bekend maken van onze volksborduurkunst in Nederland. De gebruikte motieven kwamen uit de vrouwenonderjurken van de klederdrachten. Zij werden geborduurd op de randen van de rokken en de mouwen, op de boezem, op de overgooiers, schorten, randen van hoofddoeken etc. Wij kozen de motieven uit en brachten ze over op moderne kleding. De meeste kostuums zijn op mijn maat gemaakt. Ik heb verschillende blouses en jurken op belangrijke momenten hier gedragen. Mijn moeder naaide en borduurde, ik borduurde en zo is een mooie collectie ontstaan die ik heb laten zien bij verschillende gelegenheden – in musea, op tentoonstellingen, in bejaardentehuizen, op feestelijke gebeurtenissen in het International House van de Leidse universiteit etc.”

foto-5-klein foto-4-klein 2